ניגוני בעלזא און זייערע קאמפאזירער

[goldman]

סלח נא אשמות פון ר' יוסף צבי איז עפעס נישפאשעט

[goldman]

אני מאמין, כל מקדש, אב הרחמים, שמו מפארים, ער האט געוואלדיגע זאכען...

כל מקדש איז געווארען א וועלט׳ס ניגון און די זמירות וועלט.
ברוך קל עליון (הראשון), ותערב, גשם, אדיר הוא של מי?

[לב טוב]

ברוך קל עליון (הראשון), ותערב, גשם, אדיר הוא של מי?

אויב מיינט איר ותערב פונעם טעיפ וגילו צדיקים איז עס פון ר' ירמי' וכן לאדיר הוא
גשם קומט פון ר' יוסף צבי.

[פיניע חזן]

איי זענט איר גוט פיניעלע, נעוואדע דאס מיינט ער. יישכוח
מעג מען אייך גיבן נאך ארבעט? שרייבט די יאר ווען ס'איז יצא לאור, אולי מער איבער'ן זינגער (ווער דער אייזנבך מאין באת ולאן אתה הולך) און פארגעסט נישט די בילדער...
שיינער סדר, כ'העט ערשט געליסט די מערסט בעקאנטע

סארי מיט דעם קען איך נישט העלפן ווייל איך האב נישט די אינפארמעישאן
אויך איז מן הסתם דא פון די קאמפאזערס נאך ניגונים אבער איך שרייב נאר וואס איך האב

לאמיר גיין ווייטער (לויט'ן סדר א ב)
ר' יודל איינהארן
אב הרחמן (ישמח ישראל)
וזוכר (ישמח ישראל)
מודה אני (ישמח ישראל, פתח שערי שמים)
שומרי מצותיה (ישמח ישראל)

ר' יוסף צבי ברייער
אב הרחמים (יזכרם)
אבינו אב הרחמן (וגילו צדיקים)
אבינו מלכנו (יזכרם)
אבן מאסו (אדיר הוא)
אדון השלום (חסדי אבות)
אדיר איום (מזמור שיר ליום השבת)
אזכרה (השיבנו)
אחינו (יזכרם)
אל תירא (חסדי אבות)
אמר ה' ליעקב (מזמור שיר ליום השבת)
אשרי איש (אורך ימים)
אתה הוא (מזל טוב ד)
אתה השם (חסדי אבות)
אתקינו (מזמור שיר ליום השבת)
בורא עולם (וחסד השם)
בך בטחו (הנה ימים באים)
בנה ביתך (וגילו צדיקים)
ברוך קל עליון (הנה ימים באים, מזמור שיר ליום השבת)
דרור יקרא (מזמור שיר ליום השבת)
הבן יקיר (הנה ימים באים)
היה עם פיפיות (יזכרם)
היום תאמצנו (חסדי אבות)
המבדיל (חסדי אבות, מזמור שיר ליום השבת)
הנה ימים באים (הנה ימים באים)
השיבנו (מזל טוב ב)
השיבנו אבינו (השיבנו)
והיה ביום ההוא (יזכרם)
והראנו (מזמור שיר ליום השבת)
וזוכר (חסדי אבות, פתח שערי שמים)
ויהי בישורון (יזכרם)
ויעזור (אורך ימים, מזל טוב ג)
ומשפע מצות תפילין (וגילו צדיקים, מזל טוב ד)
ועל כן נקוה (הנה ימים באים)
ועתה אל תירא (הנה ימים באים)
ושויתי השם (חסדי אבות)
זה היום (חסדי אבות)
יום שבתון (מזמור שיר ליום השבת)
כי אתה הוא (פתח שערי שמים)
כי לקח (זה היום)
כרות קומת (יזכרם)
מה ידידות (זמירות שבת קודש)
מזמור לדוד (מזמור שיר ליום השבת)
מזמור שיר ליום השבת (זמירות שבת קודש)
מכניסי רחמים (יזכרם)
מלוך (ימים נוראים)
מנוחה ושמחה (זמירות שבת קודש)
מרן דבשמיא (השיבנו)
סלח נא (חסדי אבות)
על הכל (ימים נוראים)
קדשנו במצותיך (זמירות שבת קודש)
קול רנה (זה היום)
שבת היום (הנה ימים באים, מזמור שיר ליום השבת)
שמחו בהשם (וגילו צדיקים, מזל טוב ד)
תורת השם (הנה ימים באים)
תקע בשופר (וגילו צדיקים)

ר' יצחק דמן
הנה מה טוב (וחסד השם)
עוד ישמע (וחסד השם)
זה היום (זה היום)

ר' ירמיה דמן
אדיר הוא (אדיר הוא)
אחת שאלתי (השיבנו)
אילן (וגילו צדיקים)
אני מאמין (אדיר הוא)
אשר ברא (מזל טוב ב)
אשרי איש (אורך ימים, מזל טוב ג)
אשרינו (אורך ימים)
בגלל אבות (מזל טוב ג)
בורא עולם (אדיר הוא)
בעלז וועט זיין א ווינקל (אדיר הוא)
ברוך הבא (הנה זה בא)
ברוך קל עליון (זמירות שבת קודש)
הללו את השם (הנה זה בא)
הרחמן הוא יחדש (מזל טוב ב)
והביאותים (הנה זה בא)
ופדויי השם (זה היום)
ותערב (וגילו צדיקים)
כל מקדש (זמירות שבת קודש)
כשם שנכנס (מזל טוב ג)
לכה דודי (זמירות שבת קודש)
מהרה (זה היום)
מזמור שיר ליום השבת (זמירות שבת קודש)
מלך רחמן (מזל טוב ג)
משוך חסדך (וחסד השם)
נפשנו (מזל טוב ג)
סימן טוב (אורך ימים, מזל טוב ב)
עוד ישמע (ישמח ישראל)
עשה עמי (הנה זה בא)
קול דודי (הנה זה בא)
שיבנה (פתח שערי שמים)
שישו ושמחו (פתח שערי שמים)
שמו מפארים (סלחתי)
שמח תשמח (הנה זה בא)
שמחתי באומרים לי (פתח שערי שמים)
שנשמע (אורך ימים, מזל טוב ג)

ר' שלמה יעקב פריד
אשרי איש (סלחתי)
דרכיך ה' הודיעני (השיבנו)
ומחכמתך (מזל טוב ד)
לב טהור (פתח שערי שמים)

ר' פינחס פרידמאן
אב הרחמים (אדיר הוא)
אורך ימים (מזל טוב ד)
אמנם (סלחתי)
אנא עבדא (פתח שערי שמים)
אני מאמין (וגילו צדיקים)
אתה בחרתנו (ימים נוראים)
השיבנו (וגילו צדיקים)
השיבנו השם (השיבנו)
יברכך השם (אדיר הוא)
יהי השם (סלחתי)
ישמחו במלכותך (זמירות שבת קודש)
כי הם חיינו (מזל טוב ד)
מודה אני (אורך ימים, הנה זה בא)
עזרת אבותינו (מזל טוב ג)

ר' אליעזר קאליש
הט אזנך (השיבנו)
והערב נא (מזל טוב ד)
כל ברואי מעלה (מזל טוב ד)

ר' שלמה קאליש
אין קצבה (סלחתי)
הזכירו (סלחתי)
מאן דיתיב (סלחתי)
אבינו מלכנו (אורך ימים)
ברוך הוא (אורך ימים, ישמח ישראל, מזל טוב)
הבט משמים (הנה זה בא)
הנה מה טוב (פתח שערי שמים)
השיבנו (השיבנו)
ואמרתם (אורך ימים)
והריקותי (לחיים טיש פורים)
זכרינו לחיים (אורך ימים)
חסדי השם (מזל טוב ד)
יודו להשם (מזל טוב ד)
ימים על ימי (מזל טוב ג)
ימלוך (פתח שערי שמים)
כי אורך ימים (אורך ימים)
כי אתה הוא (אורך ימים)
ענבי הגפן (פתח שערי שמים)
פתח שערי שמים (פתח שערי שמים)
קל עליון (מזל טוב ד)
שבת קודש (פתח שערי שמים)
תהא השעה הזאת (אורך ימים, מזל טוב ב)

ר' משה מאיר ראזענבערג
הרחמן (זכות אבות)
ושויתי (זכות אבות)
לכה דודי (זכות אבות)
מנוחה ושמחה (זכות אבות)
עבדו את ה' (זכות אבות)
עד הנה (זכות אבות)
קה זכות אבות (זכות אבות, ישמח ישראל)
שושנת יעקב (זכות אבות)

ס'איז דא אוודאי נאך ניגונים, נאך קאמפאזערס, אבער איך האב נאר געשריבן וואס איך האב ביי מיר
לא עליך המלאכה לגמור יעצט זאלן קומען די אנדערע מבינים און ברענגען בילדער און שרייבען אינפארמאציע וועגן זיי

[היפאקריט]

הו הא וואו! פיניע חזן האט דא אראפגעלייגט א הערליך שטיקל! געוואלדיגער ארבעט!

א עקסטרע דאנק פאר'ן דערמאנען "והיה ביום ההוא" סא שיינער ניגון

[לב טוב]

תפילת גשם

[לוי יצחק]

דאכט זיך אז צמאה נפשי (געהערט אויף כהנא'ס אידישע טעיפ) איז אויך פון בעלזער רב אליין.
אזוי אויך האדרת והאמונה, וואס מ'זינגט אויך אויף אשת חיל.

ביידע גאר גאר הארציגע ניגונים, עקסטרע ספעשל שיין.

כי לה' המלוכה אויך (אבי א ניגון)

[למעלה משבעים]

פיניע, געוואלדיג געוואלדיג, א גרויסן יישר כח.

[קהת]

ערשט יעצט באמערקט די אשכול

פיניע א פיינע ארבעט
ר' שלמה יעקב פריעד האט געמאכט שוין מן הסתם איבער 100 ניגונים אסאך זענען דיספאוסיבל.
ר' אליעזר קאליש האט זייער אסאך ניגונים און אסאך היטס למשל אשרי מי, כי אתה הוא מלך, שהחינו, כתר, און נאך פיעל
ר' משה קאליש האט אויך זייער אסאך ניגונים

[אשר ווילבער]

איי איי איי בעלז מיין שטעטעלע בעלז,
דארט איז פארהאן אזאלכע ניגונים פעסט און פעלז
זענט איר אמאל געוועהן אין בעלז? אוי, דאס איז א פעלד פאר זיך, איך האב נישט קיין ספק אז אין היכל הנגינה איז זיכער דא א סיין וואס שטייט "בעלז וועט זיין א ווינקל פאר ניגוני ביז משיח וועט קומען"

ווי איז שייך אנצוהייבן און אויסצולאזן, וואס איז איין זאך קלאר, אז א גרויס חלק קרעדיט אז די ניגונים זענען אזוי פאפולער, איז צו פארדאנקען ר' ירמי'ן, דאס אראפ לייגן די ניגונים מיט אזא זיסקייט אז די נשמה קען צירינען, און א שטיקל לקח קומט אויף פאר אונזער ר' מונה, איך בין א גרויסע פע"ן פון בעלזא ניגונים אבער פאר מונה קומט אסאך קרעדיט, איי וועסטע פרעגען אסאך פון די לעצטע ניגונים וואס איז שטארק פאפולער האט גארנישט מיט עם, תיקו!
אבער אסאך גוטע ניגונים האט ער גוט אויסגעארבייט נאך אין די בראשית יארן, למשל אזא ניגון ווי יהי החודש וואס דאס האט די רב פארפאסט, האט ער צוגעלייגט די נאך שטיקל וואס איז געווארן ממש ווי א חלק פון די ניגון, טארא רא ריי ריי ריי ריי ראם... וואס אגב דאכצעך אז אין בעלז זעלבס זינגט מען אפילו נישט דעם שטיקל, און ווער ס'האט אמאל געהערט די היום הרת עולם אויף די ממקומך סידי, ער האט א פארשטיקל פון אפאר מינוט, מ'ברויך נעמעל עדוויל נישט נארשיס צו ווערן פון אזא שטקיל, ער לייגט אראפ דעם "היום הרת עולם, ווי מ'שטייט פאר דעם שופט, עפעס נישט נארמאל, און אזוי ביי יעדע ניגון, ווער ס'קען די בעלזע טעיפ'ס פארשטייט וואס איך רעד, דארט האט מונה אריין געלייגט נשמה מיט לעבער און זיינע רמ"ח מצות עשה.

בעלז איז באשאנקען געווארן מיט א איבערפלוס פון שיינע קאמפאוזער'ס ס'שווער אנצוצייגען און באטיטלען מיט א "בראש וראשון" ווייל יעדער פאר זיך איז ווערט א בענקל מיט הענטלעך, צו די רב, ר' פינחס פרידמאן, ר' יוסף צבי ברייער ר' אלי' אייזנבאך ר' ירמיה דמן ר' שלמה ובנו אליזער קאליש ועוד ועוד.

ר' ירמי' ווי כ'האב פריער געליינט, האט מען באטאונט אז איז נישט דער גרויסע קאמפאוזער, קען זיין נישט אזויפיל וויפיל די אנדערע, אבער ער האט א שיינע פאר שטיק וואס מ'קען עס באזיגלען מיט א מציון וואס כ'וועל שוין מאכען א קליינע ליסטע

אין יעדע יודישע שטוב ארבייט בעלזע קאסעטע'ס, אוינאו, נישט אין אונזערע! גייט מיר איינער יעצט שרייען, נו פרעג איך דיר, א שטוב וואס ארבייט נישט קיין בעלזע סידי קען ווערען אנגערופן שטוב? און די חידוש איז אז שוין אזויפיל יאר, זיי זענען געוועהן די נחשונים וואס זענען ארויס געקומען מיט א חסידישע פראפעסיאנאלע סידי מיט גאנצן פראכט, מוזיק ניגונים קווייער, אז ס'איז געוועהן חסידיש און די מוזיק ליב האבער, (דעמאלסט האט נאך נישט יעדע בחור פארשטאנען צו א פאלטשע קארד אדער אויב די זינגער זינגט א טראפ אףף) האבן עס אויך ליב געהאט, און דאס זיין די ערשטע איז אויך א גרויס חלק פון די סוקסעס, און נישט פארגעסן זיי זענען ס'איינציגסטע וואס האבען פראדעצירט אזויפיל סחורה

א שטיקל הערה צו פינעלע'ס ליסטע

ר' אליזער קאליש:
כי אתה הוא מלך
אשרי מי שגדול בתורה
כן תזכנו (אייזיק האניג זינגט עס אויך)
כתר פון אייזיק

ירמיה דמן:
בורא עולם פון אדיר הוא
סימן טוב, (א מחלוקת הפוסקים גראדע, ואכמ"ל)
און ויזכו לבנות בית נאמן

ר' אלי' אייזענבאך:
וידעו
די באקאנטע שטייטע צמאה לך נפשי
אגב: די באקאנטע הנה מה טוב ומה נעים איז אויך זיין'ס

און די באקאנטע אשרינו וואס דו שרייבסט אז ס'איז פון ירמיה, איז פון מונה רוזנבלום, דאס האט ער קאמפויזט פאר בעלז

און צו דיר ר' לוי יצחק די האדרת איז יוסף צבי'ס, א הערליך שטיקל טאקע.

אזוי קעמען שרייבן און פארן פאר גאנצעטע וואכן, אבער איין זאך איז זעכער אז בעלזא נעמט אויף א ברייטע אויווען אן אין די היכל הנגינה, און ס'איז אינטרעסאנט אז ביז יעצט איז נישט געוועהן א אשכול דערוועגן, זייטס געזונט און פריש.

[יוסף שרייבער]

אויף אייער תגובה קען מען אויספאסטען מוצש"ק.

רק להאיר אז כאטשיק עס איז שטארק באקאנט אבער דאך איז מיין שטעטלע בעלז נישט געמאכט געווארען אויף בעלזא שבגליציע נאר אויף בעלץ/בעלז שבבעסעראביע פון ווי די מחברת שטאמט.

דער רב שליט"א האט נאך נישט קשה'דיגע ניגונים וואס זענען נישט אזוי באקאנט, צווישען זיי וערבה לה' מנחת יהודא און עוז והדר לבושה.


אשרינו איז טאקע פון מונה און ער האט עס פארקויפט פאר בעלזא (עד היום באמבעט עס ווען מען זינגט עס כאטשיק אפשר נישט אזוי שטארק ווי אין יענע שווערע יארען), ביי א געלעגענהייט האב איך עם אליינס געפרעגט און ער האט דאס באשטעטיגט.

הרב פיניע, ר' משה מאיר ראזענבערג איז א וואונדערליכע קאמפאזער, זיינע קאמפאזיעס האבען א טעם זקנים פון די גאלדען דור של קאמפאוזערס. ער האט א מעוז צור אזאנס און אזעלכס און דאכט זיך ער דארף צו האבען נאך ניגונים. זיין זוהן האט מיר געזאגט משמו אז אינעם דור פון דיספאזעבל גארביטש זעהט ער נישט קיין תכלית צו מאכען נאך פון זיינע לאנגע ניגונים אבל יותר ממה שהפרה וכו. בעצם האט ר' יוסף צבי אין א אינטערוויאו געענטפערט כמעט די זעלבע אויף א שאלה פארוואס ער מאכט מער נישט זיינע סיגנעטשור לאנגע יצירות.

הרב קהת, ר' שלמה יעקב מאכט טאקע פיל דיספאוסעבעל ניגונים דהיינו דער רב קען עם בעהטען ביים אדורעכעגיין נאכען דאווענען א ניגון אויף מילים פלוני און צוואנציג מינוט שפעטער ביי קידוש זונגט ער שוין דעם ניגון. נקל להבין וויאזוי דער ניגון הערט זיך אן.

ר' יוסף צבי האט לעצטענס גערעדט ביי אונז האט ער געזאגט בתוך הדברים אז ער איז נישט אזא גרויסע חסיד ווי ר' שלמה יעקב... רש"י אז דער רב בעהט עם א ניגון קען ער קאמפאזירען אופען פלאץ נישט קיין חילוק ווי עס זעהט אויס משא"כ ער איז נישט אזא גרויסע חסיד ביי עם דארף עס זיין א ניגון כדבעי... ודפח"ח. אודה על האמת אז איך האב מעולם קיינמאל נישט פארשטאנען די תכלית פון די אלע דיספאוסעבעל ניגונים, אפילו אין בעלזא גופא האלט מען שוין נישט קיין חשבון פון די אלע רויע ניגונים. ביז איך האב געליינט אין א אינטערוויאו מיט ר' אלטר מאיר קאליש אז דער רב האט עם אמאל געזאגט א הסבר: עס קומען אראפ יערליך א סכום ניגונים אויפען וועלט מהיכל הנגינה, וואס עס קומט נישט אן צו די אידען קומט אן צו די גוים. זעהט מען עס האט א העכערע טעם דערביי.

[וויכטיג מאכער]

הערליך הערליך! פיניעלע, געוואלדיג!

אשר, זיס א-ווי אלעמאל...

אינטערעסאנט איז אז די סידי "לכל קהלה" איז בכלל נישט אויפגעכאפט, טראצדעם וואס ס'איז א הערליכע סידי...

און פיניעלע דערמאנט אזוי דעם "תורת" ה' תמימה, דאס איז א ניגון וואן אוו עי קיינד! אוי ומתוקים מדבש ונפת צופים... געוואלדיג!!!

אגב, ר' יוסף צבי איז געווען אין שווייץ מיט די BFG אפאר יאר צוריק, אזוי פארברענגענדיג מיטן עולם דארט האטער געמאכט פאר זיי א ניגון "למען אחי ורעי"..

[שוועמל]

וואו קען מען הערן די אשרינו ניגון?

[היפאקריט]

און ווער שטייט מאחורי
אור פניך
מראה כהן
?

[ידיד]

און ווער שטייט מאחורי
אור פניך
מראה כהן
?

כ'ווייס נישט ווער ס'האט מחבר געווען די ניגונים, אבער כ'וואלט מיך ערלויבט צו זאגן אז דאס איז די שענסטע אלבום וואס בעלז האט אמאל ארויסגעגעבן, עכ"פ אין מיינע אויגן.

קודם די צוויי ניגונים אור פניך און מראה כהן זענען אויסנאם אויסנאם הערליכע רייכע שטיקלעך! סיי די עצם ניגונים און סיי די ארעינדזשמענטס וואס מונה לייגט דארט אראפ, אויף מראה כהן האט ער דארט שטיקלעך אז מ'קען צושפרינגען ווערן, און די הארמאניס וואס ער ווארפט צאם ביי אור פניך איז עפעס נישט נארמאל! און בכלל, די אנדערע ניגונים זענען אויך גאר פיינע סחורה, מונה לייגט אראפ אן אויסטערלישן דזשאב אויפן גאנצן סידי, אויפן אלטן סטייל מיטן אמאליגן טעם. איך קען דעם סידי הערן און הערן און הערן און נישט זאט ווערן.

[Forkosh]

איך זיך שוין לאנג דעי סידי אין דיזיטעל פארמאט. איך פלעיג הערן און הערן דעי טעיפ ווי לאנג ס'האטסעך צובראכן. איך האב שוין געזיכט אסאך און נישט געטראפן. דעי גאנצע אלבוים איז משיגע צו ווערן די ניגונים און מוזיק פון יעדע ניגון עקסטער איז מוראדיג. אויב קען איינער דא עס אפלאוידן וואלט איך גאר שטארק דאנקבאר געווען.

[שוועמל]

וועלכע אלבום איז דאס?

אגב געהערט אמאל אז מונה איז געווארן א בעל תשובה אדאנק ר' ירמי', ער האט אים אמאל געזען זינגען און געגאנגען ניסלעך פאר אים ביז ער איז אינגאנצן צוריקגעקומען.

#זכות (אויב אמת)

[משנה מקום]

ווי ווייט איך ווייס איז ער קיינמאל געווען פריי

[מכטי1]

ווי ווייט איך ווייס איז ער קיינמאל געווען פריי

טאקע נישט פריי אינגאנצען, אבער ער איז געווארען אסאך פרומער...
דאס האסטו איהם נאך מיט'ן געשטריקטען קאפל.

[מכטי1]

וועלכע אלבום איז דאס?

אגב געהערט אמאל אז מונה איז געווארן א בעל תשובה אדאנק ר' ירמי', ער האט אים אמאל געזען זינגען און געגאנגען ניסלעך פאר אים ביז ער איז אינגאנצן צוריקגעקומען.

#זכות (אויב אמת)

ששון ושמחה אמת מה נהדר.

[מכטי1]

און ווער שטייט מאחורי
אור פניך
מראה כהן
?

כ'ווייס נישט ווער ס'האט מחבר געווען די ניגונים, אבער כ'וואלט מיך ערלויבט צו זאגן אז דאס איז די שענסטע אלבום וואס בעלז האט אמאל ארויסגעגעבן, עכ"פ אין מיינע אויגן.

קודם די צוויי ניגונים אור פניך און מראה כהן זענען אויסנאם אויסנאם הערליכע רייכע שטיקלעך! סיי די עצם ניגונים און סיי די ארעינדזשמענטס וואס מונה לייגט דארט אראפ, אויף מראה כהן האט ער דארט שטיקלעך אז מ'קען צושפרינגען ווערן, און די הארמאניס וואס ער ווארפט צאם ביי אור פניך איז עפעס נישט נארמאל! און בכלל, די אנדערע ניגונים זענען אויך גאר פיינע סחורה, מונה לייגט אראפ אן אויסטערלישן דזשאב אויפן גאנצן סידי, אויפן אלטן סטייל מיטן אמאליגן טעם. איך קען דעם סידי הערן און הערן און הערן און נישט זאט ווערן.

איין זאך נאר, די מיקס אויפן טעיפ איז שרעקליך...

[חסידישער יוד]

מראה כהן איז פון הגאון ר' פנחס שליט"א

אבער פארוואס האט מען פארגעסן די [שטייטע] לב טהור פון ר' שמעון וואלף?

[קהת]

אויב די האסט באמערקט, די לב טהור ניגון איז איין פאל, נאר סגייט העכער און העכער

[חסידישער יוד]

אויב די האסט באמערקט, די לב טהור ניגון איז איין פאל, נאר סגייט העכער און העכער

אזויווי שמעלצער'ס יודו.

[רמונים]

בוויקי; ערך חסידות בעלזא. כתבו
^ ראו אשכול בפורום היידי "אידישע וועלט פארומס", ובו רשימה של הניגונים המפורסמים עם שמות המלחינים;